Oksels

Behandeling van overmatig okselzweten

In de pubertijd is het er opeens: okselzweet. Alsof het geven van een spreekbeurt nog niet spannend genoeg is, moet je ineens bedenken hoe je naar de diapresentatie wijst zonder je arm op te tillen. Je hand opsteken om een vraag te stellen, doe je nu al helemaal liever niet meer. En juichen als je team scoort of bij het concert van je lievelingsartiest dwingt je om met grote tegenzin de natte kringen in je kleding prijs te geven. Overmatig okselzweten is verschrikkelijk beperkend. Hieronder bespreken we de behandelopties.

Zonder medicijnen

Je kunt een aantal aanpassingen in je dagelijks leven doen, die ervoor zouden kunnen zorgen dat er beter met overmatig okselzweten te leven valt. In het geval van overmatig okselzweten kun je het gebruik van een anti-transpirant proberen. Bij de drogist of online zijn ook okselpads te koop. Steeds meer kledingmerken bieden speciale shirts aan met technieken die de zichtbaarheid van (oksel)zweet tegengaan. Kijk voor meer adviezen op de pagina over zelfzorg of zoek op het forum van de Nederlandse Hyperhidrosis Patiëntenvereniging naar ervaringen van anderen.

Op het spreekuur bij de huisarts

Als overmatig okselzweten nog steeds een probleem voor je is, ondanks het opvolgen van zelfzorgtips, dan wordt het tijd om naar de huisarts te gaan. De huisarts zal meestal een behandeling met een medicijn met aluminiumzouten bespreken. Dit werkt op dezelfde manier als anti-transpirants van de drogist. Aluminiumzouten vormen als het ware propjes die de uitvoergangen van zweetklieren tijdelijk blokkeren. Het duurt meestal een aantal dagen voordat je de werking begint te merken en als je stopt met het aanbrengen van het medicijn, stopt de werking zodra de zweetklieren niet meer geblokkeerd worden. De dosering van de aluminiumzouten in de medicijnen die de huisarts voorschrijft, is hoger dan in de anti-transpirants die je bij de drogist kunt kopen.

Smeren
Eerst kan behandeling met een aluminiumchlorideoplossing 20% worden geprobeerd. Dit is een sterk zure oplossing, waardoor als bijwerking huidirritatie en jeuk kunnen ontstaan. Door het middel kunnen kleding en metalen (sieraden, bril) verkleuren. De kans op bijwerkingen kun je verkleinen door het middel aan te brengen op een droge huid. Er wordt daarom geadviseerd om de oplossing voor het slapen aan te brengen, omdat je ‘s nachts meestal minder zweet. Eventuele verkleuring van (nacht)kleding is dan voor veel mensen ook een minder groot probleem.

Andere mogelijkheden zijn behandeling met aluminiumhydroxychlorideoplossing 15% of aluminiumhydroxychloridecrème 20%. Deze middelen werken iets minder sterk, maar leiden daarom minder vaak tot bijwerkingen. In overleg met je huisarts kun je proberen welk middel voor jou voldoende werkt en waarvan je de minste bijwerkingen hebt. In het begin moet je deze middelen elke dag gebruiken. Zodra je een goed effect hebt bereikt, kun je uitproberen hoe vaak smeren voor jou nodig is om de werking te behouden. Bespreek bijwerkingen altijd met je huisarts. Maak een nieuwe afspraak bij de huisarts als je een middel 4 weken volgens voorschrift hebt gebruikt, maar je klachten niet voldoende verminderd zijn.

Een medicijn dat nog geen officiële plek heeft gekregen in de behandeling van overmatig okselzweten is glycopyrroniumbromidecrème 1%. Dit medicijn is speciaal ontwikkeld voor de behandeling van overmatig okselzweten. Als aluminium(hydroxy)chloride onvoldoende effect had, kan bij overmatig okselzweten het smeren van glycopyrroniumbromidecrème 1% worden overwogen, voordat het slikken van tabletten geprobeerd wordt. De crème moet de eerste 4 weken dagelijks worden aangebracht. Als het medicijn effectief is, kan geprobeerd worden of het effect behouden blijft bij minder vaak smeren. Overleg met je huisarts of je dit medicijn mag gebruiken, welke voorzorgsmaatregelen belangrijk zijn en welke bijwerkingen kunnen optreden.

Slikken
Als je klachten niet verbeterd zijn na behandeling met een oplossing met aluminiumzouten is het verstandig om opnieuw naar de huisarts te gaan. Bij ernstige klachten kan de huisarts overwegen om een behandeling met oxybutynine voor te stellen. Het voorschrijven van dit medicijn is bij overmatig zweten ‘off-label’. Off-label gebruik van een medicijn betekent dat je een medicijn neemt dat eigenlijk voor de ene aandoening bedoeld is, maar dat de (bij)werking van dit medicijn ook kan helpen bij een andere aandoening.

De huisarts zal met je bespreken dat de dosering van oxybutynine geleidelijk zal worden opgehoogd, totdat je voldoende effect merkt en de bijwerkingen acceptabel zijn gebleven. De eerste dagen kan het middel ook je rijvaardigheid negatief beïnvloeden, daarom wordt aanbevolen tijdelijk niet te rijden. Meestal zal na 3 maanden geprobeerd worden om de behandeling af te bouwen. Werkt het niet of heb je te veel bijwerkingen, dan kun je de behandeling stoppen.

Soms heeft behandeling met aluminiumzouten, glycopyrroniumbromide of oxybutynine onvoldoende geholpen. Of misschien had je te veel last van bijwerkingen, waardoor langdurige behandeling niet vol te houden was. Er zijn dan gelukkig nog meer behandelingen mogelijk, maar hiervoor zal de huisarts je verwijzen naar een dermatoloog (huidarts).

Door naar de dermatoloog

Als behandeling met oxybutynine nog niet door de huisarts geprobeerd is, kan de dermatoloog dit voorschrijven. Een ander medicijn dat kan worden geprobeerd als oxybutynine niet gewerkt heeft, heet glycopyrronium (zelfde geneesmiddel als in de eerder genoemde crème). Ook het gebruik van dit medicijn is bij overmatig zweten off-label. Glycopyrronium is ook als drankje beschikbaar.

In uitzonderingsgevallen is een positief effect op overmatig zweten gemeld bij het gebruik van bètablokkers (bedoeld om de hartslag te verlagen) of kalmeringsmiddelen (tegen angst). Vanwege de bijwerkingen worden deze medicijnen niet standaard aanbevolen bij overmatig zweten.

Spuiten
Als smeren en/of slikken nog niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd, kan de dermatoloog het met je hebben over spuiten. Spuiten gaat in dit geval niet over het spuiten met parfum of een anti-transpirant, maar over injecties met Botox. Behandeling met Botox is veel bekender vanwege het effect op rimpels, maar de werking komt ook van pas bij de behandeling van overmatig zweten. Botox zorgt namelijk voor een tijdelijke verlamming van de zweetklieren. Gemiddeld genomen werkt Botox 3 tot 6 maanden. Zodra de werking afneemt, kan behandeling met Botox worden herhaald. Er moeten ten minste 12 weken tussen 2 behandelingen zitten.

Stralen
Een andere manier om overmatig zweten te bestrijden is door middel van straling. De ene methode zet zweetklieren ‘onder stroom’, de andere methode zet ze als het ware in de magnetron.

De iontoforese-behandeling, waarbij zweetklieren ‘onder stroom’ gezet worden, is vooral effectief bij overmatig zweten van handen en voeten. De behandeling kan ook worden toegepast bij overmatig okselzweten, maar is dan een beetje omslachtig en wordt daarom als onhandig ervaren. Bovendien is iontoforese bij overmatig okselzweten vaak minder effectief.

De ‘magnetron-methode’ staat in Nederland bekend onder de merknaam miraDry, maar wordt ook beschreven als elektromagnetische ablatie of microgolftherapie. Deze behandeling is speciaal ontwikkeld voor behandeling van overmatig okselzweten. Na lokale verdoving van de oksels wordt doelgericht de laag van de huid waarin de zweetklieren zitten verwarmd. Zweetklieren gaan door de opwarming kapot. Het resultaat van de behandeling is daardoor blijvend. Om het effect groter te maken, is soms een tweede behandeling nodig. Tussen twee behandelingen moet ten minste 12 weken zitten. De behandeling wordt (nog) niet vergoed door zorgverzekeraars.

Snijden
De meest ingrijpende behandeling is een operatie. Bij de ingreep tegen overmatig okselzweten wordt het mes in de zweetklieren zelf gezet. De operatie bij overmatig okselzweten heet curettage. Bij curettage worden de zweetklieren als het ware weggesneden of geschraapt. Door middel van liposuctie (het wegzuigen van vetweefsel) of excisie (wegsnijden) wordt geprobeerd het aantal actieve zweetklieren in de oksels terug te dringen. Zoals bij elke operatie zullen er littekens ontstaan. Na de operatie kunnen zweetklieren die niet helemaal kapot gemaakt zijn zich herstellen.